(ISO/IEC 17025) LABORATUVAR AKREDİTASTONU KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ
Test raporlarının geçerliliği ve kullanımı büyük ölçüde testi yapan laboratuvarların yetkinliğine bağlıdır. Laboratuar akreditasyonu, bir laboratuvarın bir takım özel testleri veya değişik tipteki testleri gerçekleştirme yetkinliği olduğunun tanınmasıdır.
Akreditasyonla müşteri veya kullanıcılara sürekli yüksek kalite ve teknik yönden yetkin olma taahhüdünü vermektedir. Akreditasyon; yapılan test ve analizlerin güven sağlayabilmesi için laboratuarın teknik yeterliliğinin uluslararası tanınmış ve yetkili bir kuruluş tarafından gerekli kriterlere göre değerlendirilmesi, onaylanması ve sonrasında denetlenmesi faaliyetidir.
Laboratuvar akreditasyonu gönüllülük esasına dayanır. Yetkinlik, tarafsızlık ve bağımsızlığa odaklıdır. Herhangi bir testin ne zaman, nerede ve kim tarafından yapılırsa yapılsın aynı sonucu vermesini sağlamaya yöneliktir.
ISO/IEC 17025, bir laboratuvarın spesifik testleri gerçekleştirme konusunda yetkin olduğunun tanınması için karşılaması gereken genel gereklilikleri açıklayan uluslararası bir standarttır.
Bu uluslararası standart, test/kalibrasyon işlemleri gerçekleştiren tüm organizasyonlar için uygulanabilir. Bu uluslararası standart, laboratuvarların kalite, yönetsel ve teknik sistemlerinin geliştirilmesinde yararlanılmaktadır.
ISO/IEC 17025’in TARİHCESİ
TS EN ISO / IEC 17025 Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarlarının Yeterliliği İçin Genel Şartlar Standardı, Mayıs 2000 tarihinde Türk Standartları Enstitüsü tarafından yayınlanmıştır. Bu standart, yerine geçtiği ISO/IEC Kılavuz 25 ve EN 45001’in uygulamalarından elde edilen tecrübeler sonunda hazırlanmıştır.
ISO 9001:2000 standardına uyum çerçevesinde 12 Mayıs 2005 tarihi itibarıyla yayınlanan versiyonu geçerlidir.
Akreditasyon, Avrupa Birliğinde tüm alanlarda zorunlu olmamakla birlikte belli alanlarda zorunlu uygulama haline gelmiştir. Burada en önemli unsur müşteriler ve piyasa şartlarıdır. Onaylanmış kuruluş atamaları için yapılacak değerlendirmelerde müşteri durumunda Bakanlıklar akreditasyon talep etmektedirler. Aynı şekilde doping kontrol merkezlerinin akredite olmasını da Uluslararası Olimpiyat Komitesi talep etmektedir. Gıda laboratuvarlarında akreditasyonun zorunlu bir uygulama halindedir.Belli bir süre içerisinde büyüyerek tüm laboratuvar uygulamalarında zorunlu hale geleceği tahmin edilmektedir.
LABORATUVAR TEKNİK YETERLİLİĞİ
*Laboratuvar personelinin vasıfları, eğitim durumu ve tecrübesi.
*Deney/ölçüm donanımının teknolojik durumu ve kalibrasyonu.
*Numune alma metotlarının uygunluğu.
*İstenen sonucu veren nitelikte deney metotlarının laboratuvarda kullanılabilirliği.
*Ulusal/uluslararası ölçüm standartlarına olan izlenebilirlik.
*Etkin kayıt ve rapor sunma sistemi.
*Deney/ölçüm tesislerinin niteliği.
STANDARDIN OLUŞTURULABİLMESİ İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR:
1-Yönetim Şartları:
*Organizasyon ve yönetim
*Kalite sistemi
*Sözleşmelerin gözden geçirilmesi
*Satın alma hizmetleri
*Şikâyetler
*Uygun olmayan testlerin kontrolü
*Düzeltici ve önleyici faaliyet
*Kayıtların Kontrolü
*İç tetkik
2-Teknik Şartlar:
*Personel
*Yerleşim ve çevre koşulları
*Metotların seçilmesi
*Cihazlar
*Ölçüm izlenebilirliği
*Numune kabul, taşıma ve depolama
*Sonuçlarının kalitesinin temini
*Sonuçların rapor edilmesi
ISO/IEC 17025 ‘İN YARARLARI
*Spesifik test alanlarında kanıtlanmış yetkinliklere haiz laboratuvarların resmen tanınması,
*Laboratuvarların test tekrarı ve değerlendirmelerinin bertaraf edilmesi veya azaltılması,
*Test laboratuvar standartlarının ve durumunun güncel kılınması,
*Akredite laboratuardan çıkan test sonuçlarının iç pazar ve uluslararası pazarlarda kabul görmesi,
*Karşılıklı tanınma anlaşmalarında akreditasyon tarife dışı engelleri ortadan kalkmasına da katkı sağlaması,
*Kapasite üzerine olumlu etki sağlaması,
*Saygınlık ve ticari üstünlük,
*Üçüncü taraflar tarafından tanınması nedeniyle laboratuvarın tek bir denetimden geçmesini sağlayarak çoklu denetimleri önlemesi,
*Deneylerin kalite düzeylerinin artması,
*Kalitenin sürekliliğini ve güvenirliliği disiplin altına alması,
*Güvenirliliğin artması,
*Müşteri memnuniyetinin artması,
*Personelin teknik yeterliliğinin artması,
*Cihaz ve teçhizatın sürekli bakımı ve kontrolü,
*Kaynakların iyileştirilmesi,
*Çevre ile dost faaliyetlerin başlaması,
*Çalışanların yetki ve sorumluluklarının belirlenmiş olması..
ISO/IEC 17025 UYGULAMA AŞAMALARI:
1-Projeye Başlangıç Hazırlıklarının Yapılması:
*Akreditasyonu hedeflenen konuların belirlenmesi ve kapsamının ortaya konulması, projeyi yürütecek çalışma ekibinin oluşturulması, organizasyon şemasını ve kalite yöneticisini belirleme uygun çalışma ortamı ve şartlarının belirlenmesi, gerekli standard ve kaynakların temini ve çalışma planının oluşturulması bu aşamada gerçekleştirilmektedir.
2- Mevcut Durum Analizinin Yapılması:
*Firma’nın mevcut çalışma sisteminin ISO 17025 gereksinimlerine göre değerlendirilmesi yapılarak, dokümantasyonun ve uygulamaların incelenmesi ve değerlendirilmesi ile tetkik incelemelerin sonuçları yönetime raporlanmaktadır.
3- Gerekli Eğitimlerin Verilmesi:
** *ISO/IEC 17025 standardı ve proje aşamalarının tanıtılması ve ilgili personelin bilgilendirilmesi maksadıyla ARMA DANIŞMANLIK VE EĞİTİM tarafından eğitim verilmektedir. Bu kapsamda verilen eğitimler aşağıda tanımlanmıştır:
ISO 17025 temel eğitim (Yönetim şartları)
ISO 17025’e göre Dokümantasyon Eğitimi
ISO 17025 temel eğitim (Teknik şartlar)
Kalibrasyon Eğitimi
Test ve Ölçümlerde Belirsizlik Eğitimi
İç Tetkikçi Eğitimi
4- Sistem Dokümantasyonunun Hazırlanması:
*Gerekli dokümantasyon (Kalite El Kitabi, Organizasyon El Kitabi, Prosedürler, Talimatlar, Formlar, vb.) ARMA DANIŞMANLIK VE EĞİTİM’in yönlendirme ve gözetiminde hazırlanır.
5- Sistemin Uygulanması:
*ISO/IEC 17025 standard gereklerine uygunluğu doğrulanan dokümantasyona göre uygulamalar hayata geçirilir. Uygulamalar ARMA DANIŞMANLIK VE EĞİTİM tarafından incelenerek aksaklıklar belirlenir ve gerekli düzeltme önerileri firmaya sunulur. Cihaz ve ekipmanların bakımı ve kalibrasyonu , metotların valide edilmesi(geçerli kılınması), yerleşim ve çevre koşullarının iyileştirilmesi, kalibrasyon laboratuvarları için ölçüm belirsizliğinin hesaplanması, kullanılan yazılımların geçerli kılınması, sistemin sürekliliğinin sağlanması vb. konular irdelenir.
6- ARMA DANIŞMANLIK VE EĞİTİM Gözetiminde İç Tetkiklerin Yapılması:
*Sistemin kurulmasını takiben süreç ve prosedürlerin yeterli olarak dokümante edilip edilmediği ve işlerliği, ARMA DANIŞMANLIK VE EĞİTİM danışmanının gözetiminde oluşturulan iç tetkik ekibi tarafından denetlenir ve sonrasında bulunan eksiklikler, yapılan tespitler, öneriler ve akreditasyon denetimine kadar yapılması gereken çalışmalar üst yönetime rapor halinde sunulur.
7- Akreditasyon Başvurusunun Yapılması:
* ARMA DANIŞMANLIK VE EĞİTİM sistemin hazır olduğunu değerlendirdiği takdirde, başvuru akreditasyon kuruluşuna yapılır.
